PM2.5 Seviyesi Düşük Ülkeler İyi Noktada, Kirli Havaya Sahip Ülkeler Tehlikede

Avustralya, Yeni Zelanda, Estonya, İzlanda ve ada ülkeleri Bahamalar, Barbados, Grenada, PM2.5 seviyesindeki en fazla 5 mikrogramlık standardı koruyarak örnek bir performans gösterdi.

Ancak dünyanın en kirli havasına sahip ülkeleri arasında Çad, Bangladeş, Pakistan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Hindistan yer alıyor. Bu ülkelerdeki PM2.5 seviyeleri, DSÖ standartlarının en az 10 kat üzerinde seyrediyor. Örneğin, Çad’da bu oran 18 katı buluyor.

PM2.5 partikülleri, kan dolaşımına girerek organlara zarar verebilecek kadar küçük. Bu sebeple uzmanlar, hava kirliliğinin sağlık açısından ciddi riskler oluşturduğunu belirtiyor. Yüksek tansiyondan sonra dünyada en büyük ikinci ölüm riski faktörü olarak kabul edilen hava kirliliği, tedbirsizlik durumunda büyük sorunlara yol açabilir.

IQAir CEO’su Frank Hammes, hava kirliliğinin ani etkileri olmadığını ancak uzun vadede sağlık sorunlarına neden olduğunu vurguluyor. Hammes, “Hava kirliliği anlık ölümlere sebep olmaz, fakat etkileri zaman içinde kendini gösterir” diyor.

Raporda olumlu gelişmeler de yer alıyor. 2023’te küresel olarak sadece %9’luk bir dilim PM2.5 standartlarını karşılarken, 2024’e gelindiğinde bu oran %17’ye yükseliyor. Hindistan’da hava kirliliği %7 oranında azalırken, Çin’de uzun vadeli bir iyileşme gözlemleniyor. Örneğin, 2013-2020 döneminde Çin’deki PM2.5 seviyeleri neredeyse yarı yarıya düşmüş durumda.

Bosna-Hersek’in başkenti Saraybosna, ikinci kez Avrupa’nın en kirli şehri seçildi. Çevresel epidemiyolog Zorana Jovanovic Andersen, doğu Avrupa ve AB üyesi olmayan Balkan ülkelerinin Avrupa’daki en kirli havayı soluduğunu belirtiyor. En temiz şehirlerle en kirli şehirler arasında 20 kat fark olduğunu da ekliyor.

Rapor, hükümetlerin hava kalitesini artırmak için yenilenebilir enerji projelerine yatırım yapmalarını, toplu taşımacılığı desteklemelerini, yürüyüş ve bisiklet altyapısını iyileştirmelerini ve tarımsal atıkların yakılmasını yasaklamalarını öneriyor.

Dünya çapındaki hava kalitesi verileri kullanılarak hazırlanan çalışmada, Afrika ve Batı Asya’da hava kalitesi ölçümlerinin yetersiz olduğuna dikkat çekiliyor. Düşük gelirli ülkelerin ise daha çok kirli hava solmasına rağmen yeterli izleme sistemlerine sahip olmadığı belirtiliyor.

Utrecht Üniversitesi’nden çevresel epidemiyolog Roel Vermeulen, izleme istasyonlarının az olduğu bölgelerde verilerin eksik olduğunu ifade ediyor ancak Avrupa için paylaşılan verilerin güvenilir olduğunu belirtiyor. Vermeulen, “Hava kalitesi kötü, hemen hemen herkes kirli hava soluyor ve maruz kalma seviyeleri büyük farklılıklar gösteriyor” diyor.